Để biết thêm nhiều thông tin thú vị mà ít ai biết về Bitcoin, chúng ta bắt đầu khám phá các giai đoạn lịch sử đầu tiên của tiền tệ ( giả) trước khi thế giới xuất hiện loại tiền fiat hay còn gọi là “kế hoạch A”. Kế hoạch A tập trung vào chủ đề thời gian và trả lời cho câu hỏi “Khi nào?”. Nó không sử dụng bất cứ mật mã hay máy tính khoa học nào và mọi thứ có vẻ rất đơn giản và thậm chí là nguyên thuỷ. Đúng như vậy, các bạn thân mến, chúng ta hãy cố gắng quên đi nền giáo dục tiên tiến và cách cư xử văn minh hiện đại của thế kỷ này và giả vờ chỉ trong tích tắc bạn quay ngược thời gian trở thành người thượng cổ (Caveman).
Đây là phần đầu tiên của nhà nghien cứu Bitcoin – Giacomo Zucco’s series “Khám phá Bitcoin: Tổng quan ngắn gọn từ Caveman đến Lightning Network”. Bài viết được đăng trên Bitcoin Magazine, team Bitcoin6s xin được dịch lại nguyên văn.
Xem thêm: Kiếm Bitcoin như thế nào cho hiệu quả?
Từ tiêu dùng tức thời…..cho đến dự trữ hàng hóa
Con người ở thời kỳ thượng cổ, sống phụ thuộc vào mức tiêu thụ trực tiếp. Họ sử dụng chính đôi bàn tay của mình cùng với một cây gậy nhọn để bắt hai con cá mỗi ngày, sau đó trở về hang động và chế biến con cá trở thành thức ăn ngon của mình ngay lập tức. Chỉ một con cá là đủ để sống sót qua ngày, hai con là quá đủ để cảm thấy bữa ăn như một ngày “lễ tạ ơn” – nó thật trọn vẹn. Mỗi ngày bạn chỉ bắt và ăn hai con chứ không nghĩ nhiều đến chuyện sẽ để dành, dự trữ cá. Điều này gần giống với “chức năng tiện ích” trên máy tính của bạn (cách một nhà kinh tế hay gọi) bất biến theo thời gian.
Chúng ta quay về tương lai một chút. Câu hỏi đặt ra là: Điều gì sẽ xảy ra nếu như thay vì ăn hết cả hai con cá, bạn lại chọn cách chỉ ăn một và tiết kiệm con còn lại (với điều kiện cá vẫn còn sống trong một cái vại)? Nếu bạn chọn tiết kiệm một con cá mỗi ngày và việc này diễn ra trong hai ngày liên tiếp thì khi đến ngày thứ ba bạn sẽ không cần phải để tâm đến việc phải vất vả ra ngoài bắt cá mà vẫn có một bữa ăn no nê. Đây chưa hẳn là một sự đổi mới hoàn hảo: bạn chỉ cần nhường lại một ít niềm vui của hôm nay và ngày mai để tận hưởng nốt phần còn lại vào ngày thứ ba.
…cho đến đầu tư kiếm lời!
Chúng ta hãy đặt vấn đề: thay vì chi tiêu hết cho ngày thứ ba, Sẽ như thế nào nếu bạn lại dùng khoảng ấy để tạo nên một cần câu “vốn lãi” cho phép bạn không chỉ bắt được hai mà tận bốn con cá mỗi ngày và kéo dài mãi mãi? Đây chính là đầu tư: bạn chỉ cần tạm gác lại niềm vui trong một khoảng thời gian ngắn nhưng thành quả bù lại bạn sẽ gặt được nhiều “quả ngọt” năng suất và bền vững. Bây giờ chúng ta được xem như là người thượng cổ tư bản được săn đón nhất thời đại. Với chiếc cần câu mới thì giờ đây bạn có thể vừa tận hưởng bữa ăn đầy đủ với hai con cá mỗi ngày vừa nghỉ ngơi hai ngày một lần.
Nhưng tại sao bạn lại chỉ dừng lại ở mức đó trong khi bạn có thể đầu tư một số ngày nghỉ của mình vào việc xây dựng một lưới đánh cá lớn để có thể sử dụng đánh bắt được tám con cá mỗi ngày! Với phương pháp tiết kiệm và đầu tư, thậm chí bạn sẽ lời được nhiều cá hơn, từ đó có nhiều thời gian hơn để xây dựng một cái gì đó hiệu quả và to lớn hơn, đạt được những cải tiến mới. Càng dành nhiều thời gian để tiết kiệm và đầu tư thì bạn sẽ càng giàu có.
Sự tăng trưởng không tuyến tính: Khởi điểm từ trên đỉnh của sự cải tiến trước đó, chúng ta có thể cải tiến những cái tiếp theo vượt trội hơn! Không mất quá nhiều thời gian, bạn sẽ trở thành “thuyền trưởng Caveman”: chỉ huy một đội tàu đánh cá hùng mạnh, kiếm được 1.000 con cá mỗi ngày!
Thật dễ dàng để đánh giá thấp ý nghĩa sâu sắc của quá trình này. Dự đoán đầu tư (sau khi đã tiết kiệm và trì hoãn tiêu dùng) mà các nhà kinh tế gọi là “ưu thế thấp kém tạm thời”. Đấy là kết nối với những tác động trọng yếu đối với sự thịnh vượng của nhân loại và toàn bộ nền văn minh.
Quyển sách “ Tiêu chuẩn bitcoin” của tác giả Saifedean Ammous miêu tả rất hay về tầm quan trọng của các chủ đề này và mối quan hệ của chúng với các công nghệ tiền tệ và thực tiễn. Đọc nó nếu bạn chưa từng sở hữu. Hay bài tiểu luận “Tiền, bitcoin và thời gian” của Robert Breedlove cũng là một tài liệu tham khảo tuyệt vời khác mà bạn nên đọc nếu muốn sở hữu nhiều bitcoin.
Bạn muốn bắt đầu với Bitcoin? Hãy đến với chúng tôi tại Bitcoin6s!
Thuộc tính “Độ bền” (hardness) vật lý
Hàng hóa bắt buộc phải có độ “bền vững” thì mới có thể bắt đầu tiến hành được quy trình này. Hàng hoá không thể đánh mất giá trị cũng như đánh mất khả năng cung cấp tiện ích một cách đáng kể nếu được lưu trữ trong một khoảng thời gian. (Nghĩa là hàng hóa không dễ dàng bị phân huỷ, hư hỏng hay xuống cấp hoặc là tương đối ít hơn các loại hàng hóa khác).
Các thuật ngữ phổ biến khác cho tính chất đặc biệt này là “durability” và “salability across time”. Trong bối cảnh đơn độc hiện tại, bạn nên diễn giải việc “sale” của mình như thể là bán một thứ gì đó cho bản thân trong tương lai.
Tất cả các trường hợp nêu trên, các biểu thức trong đó thường được sử dụng năm ngoài phạm vi vật lý bao gồm các thuộc tính xã hội và thể chế của hàng hóa. Bởi bạn là một người thượng cổ cô đơn và chưa có xã hội hay tổ chức nào xung quanh bạn, chúng tôi sử dụng thuật ngữ “hardnes” theo nghĩa hẹp hơn về sức bền vật lý đối với sự suy giảm của các đơn vị hàng hóa, giao phó các khía cạnh khác cho Phần 3.
Cá đơn giản chỉ là một loại hàng hóa chúng ta chọn làm ví dụ đầu tiên cho dễ hình dung. Thực tế, cá không được xem là hàng hóa “bền” nếu như bạn dùng bất kỳ phương pháp bảo quản nào trước mang nó về hang động. Chúng tôi đã đề cập trước đó rằng chỉ cần một hành động nhỏ khá đơn giản là mang nó bỏ vào một cái lọ sẽ giữ nó sống lâu hơn. Nếu không có phương pháp điều trị nào bổ sung, một con cá sống sẽ giữ được lâu hơn một con cá chết. Tuy nhiên, một con cá hun khói hoặc ướp muối lại bền hơn một con cá sống.
Thuộc tính mới – “mở rộng” (scaleness)
Một lý do khác khiến việc bỏ qua các cân nhắc xã hội về độ bền vật lý đơn nhất là nó không thực sự bao hàm bao quát, độc nhất, khái niệm lớn hơn về khả năng mở rộng theo thời gian. Thực tế cho thấy khả năng dự trữ số lượng của một hàng hóa không chỉ phụ thuộc vào các thuộc tính vốn có của nó.
Thật vậy, rất khó để phân chia một con cá còn sống, nhưng nếu đó là cá hun khói, muối hoặc đông lạnh thì lại dễ xử lý hơn nhiều. Mặt khác, xét đến thời điểm bạn tự cho mình là “thuyền trưởng Caveman” đánh bắt 1000 con cá mỗi ngày và có vẻ như việc giữ chúng tồn tại trong lọ quả là một thử thách khó khăn. Một lần nữa xin nhấn mạnh rằng: cá được bảo quản lưu trữ sẽ dễ dàng cất giữ hơn những con còn sống.
Trong số các ví dụ nêu trên, giữa chúng có sự khác biệt là không phải bất kỳ đơn vị hàng hóa nào cũng duy trì được giá trị của nó theo thời gian, mà là toàn bộ hàng hóa duy trì tốt như thế nào trên phạm vi “mở rộng”của thời gian, khi bạn lưu trữ các phân số nhỏ hơn so với khi bạn lưu trữ bội số lớn hơn.
Trường hợp trước thường được đề cập trong lý thuyết tiền tệ với thuật ngữ “chia hết”, thuật ngữ sau là “tính di động trực tuyến” (thường mang một số ý nghĩa chuyển động trong không gian, nhưng thực chất nên hiểu rõ là một hàng hóa di động phải có giá trị cao với một số lượng nhỏ).
Các thuộc tính tổng hợp, đôi khi được gọi là “khả năng mở rộng, khả năng sử dụng”, tương tự như “tính khả dụng lâu dài”, nhưng thực tế đơn giản hơn nhiều. Tôi thích các thuật ngữ ngắn gọn hơn, vì vậy tôi sẽ sử dụng từ “mở rộng” thay thế (tôi nghĩ đây là lúc sự lựa chọn thuật ngữ của bạn xứng đáng có một cảnh báo kích hoạt, như tôi đã nói trong phần giới thiệu). ). Thuộc tính này phù hợp hơn với câu hỏi “Cái gì?” so với “Khi nào?”
Thật thú vị khi cung cấp một liên kết đến thuật ngữ “tiện ích mở rộng”. Điều này thường có nghĩa là một cái gì đó là hoàn hảo (điều này đề cập đến thuộc tính của một hệ thống sử dụng tài nguyên để xử lý khối lượng công việc tăng lên; tài nguyên bổ sung). Tuy nhiên, trong bối cảnh của Bitcoin, nó đã được sử dụng để phá vỡ các giới hạn kỹ thuật về số lượng và chi phí giao dịch thanh toán trên một đơn vị thời gian (liên quan đến thực tế là kích thước và tần suất khối bị hạn chế). Theo nghĩa cụ thể này, vấn đề “khả năng mở rộng” có thể được rút gọn thành một biện pháp “có thể chia được” (nó không có ý nghĩa kinh tế nếu chuyển tiền với giá trị nhỏ hơn chi phí).
Đến hiện tại, bạn đã tìm hiểu được:
- để lưu trữ tài sản của bạn, hy sinh tiêu dùng tức thì
- đầu tư tài sản lưu trữ của bạn, tăng năng suất
- để tập trung vào hàng hóa “độ bền” vật lý tốt và “quy mô” lớn.
Bạn có thể làm gì tiếp theo với hai con cá mà hằng ngày bạn tiêu thụ? Nếu bạn vẫn tiêu thụ chỉ hai con và bạn không thể trao đổi chúng? Hãy đến với bài viết tiếp theo để tiếp tục bàn luận về vấn đề này!
Xem thêm: Khám phá Bitcoin – Con người.
